سرزمین تاریخی کدکن، شهر باغ‌های سرسبز، گسترده و پیوسته در دامنه کوهستانی دلنواز و حیات‌بخش، که یادآور چشم‌اندازهای بوستان‌های و رودکده‌های سرسبز و رنگارنگ کوهپایه‌های بینالود، مادر مهربان نیشابور است و اینها در شمال دشت نیشابور و کدکن زیبا در جنوب شرقی دست نیشابور، چشم‌نوازی و روح‌افزایی می‌نمایند. کدکن، از سکونتگاه‌های کهن تاریخ ایران‌زمین است و در تاریخ، سابقه‌ای دیرینه دارد و پیشینه‌ آن، بر اساس آثار مکشوفه در این سرزمین، به هزاره‌ی دوم پیش از میلاد می‌رسد. کدکن زیبا و تاریخی، با همه خوبی‌ها و توانایی‌هایی که دارد، با مولفه فرهنگی، بیشتر مورد شناسایی قرار می‌گیرد؛ «کدکن، یکی از ستون‌های گرانمایه نیشابور فرهنگی و زادگاه بزرگان اندیشه و ادب و عرفان است». دو تن از نامورترین شخصیت‌های فرهنگی و ادبی ایران که برخاسته از این دیارند نماینگر زایندگی و بالندگی فرهنگی این کهن‌دیارند. استاد شفیعی کدکنی، چهره‌ای شناخته شده، مردمی و مهرپیشه در ذهن و اندیشه مردم نیشابور است و «در کوچه‌باغ‌های نشابور» او، آشناترین و پُرهواخواه‌ترین کتاب شعر در کنار رباعیات خیام و منطق‌الطیر عطار در میان نیشابوریان است. این دو دانشی‌مرد بزرگ زاده کدکن –شیخ عطار و استاد شفیعی کدکنی- سررشته‌دار و نماد محبت روزافزون و پیوند دیرین جای جای سرزمین نیشابورند و این هر دو، فخر کدکنی نیشابورند. این مطلب به معرفی جایگاه فرهنگی و مشاهیر کدکن می‌پردازد. بقیه در ادامه مطلب ...

سرزمین تاریخی کدکن، شهر باغ‌های سرسبز، گسترده و پیوسته در دامنه کوهستانی دلنواز و حیات‌بخش، که یادآور چشم‌اندازهای بوستان‌های و رودکده‌های سرسبز و رنگارنگ کوهپایه‌های بینالود، مادر مهربان نیشابور است و اینها در شمال دشت نیشابور و کدکن زیبا در جنوب شرقی دست نیشابور، چشم‌نوازی و روح‌افزایی می‌نمایند. کدکن، از سکونتگاه‌های کهن تاریخ ایران‌زمین است و در تاریخ، سابقه‌ای دیرینه دارد و پیشینه‌ آن، بر اساس آثار مکشوفه در این سرزمین، به هزاره‌ی دوم پیش از میلاد می‌رسد. کدکن، مرکز یکی از ربع‌ها و از ولایت‌های دوازده‌گانه‌ی نیشابور کهن است. منطقه کدکن که در جبهه جنوب شرقی دشت نیشابور و در حدود 60-70 کیلومتری شهر نیشابور قرار گرفته، دارای وضعیت اقلیمی مساعد و آب و هوای معتدل و کوهستانی است. کدکن در آغاز سده سیزدهم هجری قمری از پیکره سرزمین مادر نیشابور جدا گردید و به تربت حیدریه الحاق شد. اسحاق‌خان قرایی پس از قدرت یافتن و گسترش دادن تربت، دست به تصرف و یا خریداری مناطق اطراف تا کدکن زد. بدین گونه کدکن با تمام پیوندهای نزدیکی که با نیشابور داشت، به تربت پیوست و همین مبنای تقسیم‌بندی‌های سیاسی کشور در دوران‌های پس از آن شد    .

کدکن زیبا و تاریخی، با همه خوبی‌ها و توانایی‌هایی که دارد، با مولفه فرهنگی، بیشتر مورد شناسایی قرار می‌گیرد؛ «کدکن، یکی از ستون‌های گرانمایه نیشابور فرهنگی و زادگاه بزرگان اندیشه و ادب و عرفان است». دو تن از نامورترین شخصیت‌های فرهنگی و ادبی ایران که برخاسته از این دیارند نماینگر زایندگی و بالندگی فرهنگی این کهن‌دیارند؛ یکی این که زادگاه بزرگ‌نامدار ادبیات عرفانی ایران -شیخ فریدالدین عطار نیشابوری- است که همین نشانگر پیوند کهن و عمیق این دیار با سرزمین مادر است و دیگر اینکه، این بهشت رویایی، زادگاه و پرورنده پژوهشگر ادبی و فرهنگی سرشناس معاصر، استاد محمدرضا شفیعی کدکنی است و استاد شفیعی کدکنی، ادیب و شاعر توانمند و نام‌آوری است که البته پژوهش‌های ادبی-تاریخی-فرهنگی وی وزنه‌ای گرانسنگ در کارنامه این دانشمند شیفته فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی به شمار می‌آید. استاد، تصحیح عالمانه و موشکافانه‌ای بر تاریخ نیشابور ابوعبدالله حاکم نیشابوری نگاشته‌ و همچنین یکی استوانه‌های بی‌همتای حوزه عطارشناسی است. استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، به نیشابور و تاریخ و فرهنگ آن، دلبستگی خاصی دارد و در یکی از نوشته‌هایش، نیشابور را «فشرده‌ای از ایران بزرگ» دانسته است. 

استاد شفیعی کدکنی، چهره‌ای شناخته شده، مردمی و مهرپیشه در ذهن و اندیشه مردم نیشابور است و «در کوچه‌باغ‌های نشابور» او، آشناترین و پُرهواخواه‌ترین کتاب شعر در کنار رباعیات خیام و منطق‌الطیر عطار در میان نیشابوریان است. این دو دانشی‌مرد بزرگ زاده کدکن –شیخ عطار و استاد شفیعی کدکنی- سررشته‌دار و نماد محبت روزافزون و پیوند دیرین جای جای سرزمین نیشابورند و این هر دو، فخر کدکنی نیشابورند. چنین است که باید گفت، کدکن عزیز و مردمان مهرآفرین و اندیشه‌پرورش را در میان دل و جان نیشابور و نیشابوریان، توان جُست. در واکاوی عرفان نیشابور، خواه نا خواخواه، به عطار می‌رسیم و در ریشه‌کاوی تاریخی و فرهنگی نیشابور نیز به کدکن ... که کدکن در بطن روح و جان نیشابور است و عزیزتر از جان، برای انسان چه تواند بود؟!

- کدکن زادگاه بزرگان:

از سرشناسترین بزرگان و مشاهیر کدکن عبارتند از:

شیخ ابراهیم بن اسحاق عطار کدکنی: عارف و پدر شیخ عطار

شیخ فریدالدین عطار کدکنی: عارف و شاعر نامی قرن ششم هجری

نورالدین منشی کدکنی: فرزند تاج الدین منشی سلطان جلال الدین خوارزمشاه

کریم الشرق کدکنی: سپهسالار و حاکم نیشابور در دوره سلجوقیا

شیخ معزالدین نظام الملک خلوی کبروی: ازبزرگان تصوف و از مریدان شیخ نجم الدین کبروی

شیخ محمد امین ابن ابوالوفای خلوی: از بزرگان صوفیه خلوی

تاج الدین علی کریم الشرق کدکنی: وزیر غیاث الدین شاه سلجوقی

خواجه محمد شفیع کدکنی: معروف به میرزای عالمیان وزیر خاصه گیلان خراسان و مازندران در زمان شاه عباس صفوی

میرزا محمد معتمد الشریعه: از رجال برجسته دوره قاجار در خراسان

میرزا سعید خاوری کدکنی: شاعر دوره قاجاریه

فخر الشعرای کدکنی: شاعر اوایل مشروطه

شیخ هادی کدکنی: زاهد و استاد فلسفه و منطق حوزه علمیه مشهد

آیت الله شهیدحاج سید جبیب حسینیان

 دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی (پژوهشگر برجسته معاصر، مصحح کتاب ارزشمند تاریخ نیشابور الحاکم و شاعر کتاب در کوچه‌باغ‌های نشابور)

همچنین در کدکن، قله‌های معروف ملکوه، سپیددر و دریاچه معروف گل‌خاتون واقع شده است و دارای آثار متعدد تاریخی از جمله مسجد شیخ حیدر کدکنی، و معادن غنی است.

منبع: پورتال اطلاع‌رسانی روزنه